ساختار رساله دکتری چگونه است؟ شما دانشجویان عزیزی که در مقطع دکتری تحصیل می کنید باید بدانید برای نوشتن رساله دکتری شناخت و آگاهی از ساختار رساله دکتری بسیار مهم می باشد و امریست ضروری که نمی توانید از آن به هیچ عنوان چشم پوشی کنید. اگر می خواهید در انتهای تحصیلات آکادمیک دکتری خود موفق به انجام رساله ی دکتری شوید و رساله ی دکتری شما با نقایص و نقطه ضعف های زیادی مواجه نشود باید ساختار کلی رساله دکتری را بدانید. به دلیل اهمیت شناخت ساختار رساله دکتری ما در این مقاله تصمیم گرفته ایم تا به این موضوع بپردازیم و بررسی کنیم ساختار رساله دکتری چگونه است؟ پس تا انتهای این مطلب همراه ما باشید:

منظور از رساله دکتری چیست؟

به خاطر داشته باشید شر و مجوز گرفتن مدرک دکتری قبول شدن و نمره گرفتن رساله دکتری می باشد که اگر دانشجویی در مقطع دکتری موفق به دست یابی به این مورد نشود نمی تواند مدک دکتری خود را دریافت کند. رساله دکتری یا همان تز، یک پروژه تحقیقاتی می باشد برای دانشجویان دکتری که باید درباره موضوعی مرتبط با رشته و گرایش تحصیلی‌ دانشجویان باشد. انجام رساله دکتری یکی از مهم ترین واحدهای درسی دانشجویان در این مقطع می باشد که باید نمره قبولی را کسب کنند و موفق به پاس کردن این واحد پژوهشی در این مقطع شوند.

دانشجویان مقطع دکتری با نوشتن رساله دکتری باید به بررسی موضوع یا سوالی مهم در مورد یکی از مسائل رشته تحصیلی‌شان بپردازند و با پژوهش و تجزیه و تحلیل علمی و مستند درباره آن به نظریات منطقی و پاسخی موثق برسند و در جلسه دفاع از رساله‌شان آن را استدلال و برای هیات داوران تشریح کنند تا آنها را قانع کنند و موفق به کسب نمره قبولی و دریافت مدرک دکتری شوند.دقت داشته باشید که در انتخاب موضوع رساله مانند پایان نامه باید موضوعی جدید مورد بررسی و هدف قرار گیرد . برای نگارش و انجام رساله دکتری دانشجویان در ابتدا باید شناخت و آگاهی نسبت به ساختار رساله دکتری داشته باشند که در ادامه به بیان این موضوع می پردازیم و بطور خلاصه ساختار رساله دکتری را برای شما عزیزان شرح می دهیم.

چگونه رساله دکتری بنویسیم؟

برای نوشتن رساله دکتری در ابتدا باید موضوع خود را مشخص کرد و موضوع باید جدید و جذاب و از مشکلات بروز جامعه باشد که در حین انجام تحقیقات بتوانید باری را از رو دوش جامعه در رشته خود بردارید.برای نگارش رساله دکتری باید قوانینی را رعایت کنید تا با موفقیت این مسیر را پشت سر بگذارید در ادامه نحوه نوشتن رساله دکتری و چینش صفخات آن را برای شما بیان می کنیم.

صفحات ابتدایی رساله دکتری

در صفحات ابتدایی رساله پس از جلد، به ترتیب، صفحه بسم الله، صفحه عنوان رساله کاملا همشکل جلد و سپس صفحه اصالت و مالکیت رساله شامل نام دانشجو، مقطع، نام استادان و نام دانشگاه قرار می‌گیرد. صفحات تقدیم و سپاسگزاری و چکیده‌ای از رساله، که حداکثر یک صفحه ۳۰۰ کلمه‌ای را به آن اختصاص می‌دهند، برگه‌ای بعدی رساله را تشکیل می‌دهند. در چکیده باید هدف پژوهش و خلاصه روش تحقیق و نتایج آن بیان شود و سه تا پنج واژه کلیدی تحقیق زیر آن نوشته شود. در این قسمت میتوان چکیده انگلیسی را نیز افزود، یا چکیده انگلیسی را در پایان رساله اضافه کرد. پس از چکیده نوبت به صفحات فهرست مطالب شامل عناوین اصلی و فرعی، عناوین کتاب‌نامه و پیوست‌ها، جداول، تصاویر، اختصارات و علائم می‌رسد. که در ادامه بصورت مفصل این بخش را برای شما بیان می کنیم.

منظور از برگ اصالت و مالکیت پایان‌نامه چیست؟

برگ اصالت و مالکیت اثر، دانش‌آموخته گواهی می‌دهد که پایان‌نامه، دستاورد کار و پژوهش خود او است در این برگ به‌جای نوشته‌های زیـرخط‌دار بایـد نوشته‌های درست بر پایه نام دانش‌آموخته، مقطع، نام استادان، نام مؤسسه و مانند آن‌ها نوشته شـوند. اصـل شود و در متن اصلی قرار گیـرد. ایـن بـرگ پشـت صـفحه عنـوان ۲ این صفحه باید اسکن شود.

• جایگاه ابتدایی ترین برگه یعنی صفحه “بسم الله الرحمن الرحیم” بعد از صفحه سفید در سمت جلد فارسی می باشد که بایستی عبارت مذکور در وسط صفحه و به شکل ساده (بدون هر گونه کادر و تزئین) قرار بگیرد.
• در صفحه بعدی، کلیه مندرجات روی جلد به همان شیوه که در ادامه مقاله قید شده اند (مشخصات ظاهری)، بایستی دوباره ذکر گردند.
• سپس در برگه بعدی، عنوان “منشور اخلاق” درج می گردد که در این بخش دانشجو متعهد می شود اصولی را که در فعالیت های علمی پژوهشی، به کار می برد با توجه به قوانین دانشگاه خود باشد.
• صفحه بعدی، شامل صفحه فارسی تاییدیه هیئت داوران می شود که تصویب نامه با امضای استادان راهنما و مشاور در این قسمت قرار می گیرد.
• دو صفحه بعدی نیز هر کدام به ترتیب شامل صفحه تقدیم و سپاس گذاری می شوند که دانشجو می تواند با ذکر نام افراد از آن ها تشکر نماید و بیان کند که حضور آن ها تا چه حد در تهیه رساله موثر بوده است.
• حال دانشجو می تواند در صفحه ای جدید فهرست مطالب را که شامل چکیده، عنوان فصل ها، عنوان بخش های و زیر بخش ها، فهرست منابع و پیوست ها می شود، ذکر نماید.
• اگر از شکل یا جدولی در مطالب استفاده شده است، می بایست در برگه بعدی، ابتدا فهرست شکل ها (عنوان و شماره شکل، نمودار، نقشه و عکس) و در صفحه جدید، فهرست جداول (عنوان و شماره جدول) مذکور درج شوند.
• سپس به بخش چکیده رساله دکتری می رسیم که ضروری است این بخش به طور خلاصه و مفید، اهمیت تحقیقات و پژوهش، روش پژوهش، هدف و نتایج رساله دکتری بیان شود. چکیده معمولا شامل ۲۵۰ کلمه تا ۳۰۰ کلمه می شود که بایستی در یک پاراگراف ذکر گردد. توجه شود که در انتهای چکیده، عنوان “واژه های کلیدی” نیز قید شود و سپس ۴ تا ۶ واژه کلیدی درج گردد.

ساختار رساله دکتری چگونه است؟

در ابتدا باید بگوییم ساختار رساله دکتری بر پنج فصل بنا شده است که به ترتیب شامل موارد زیر می باشد:

فصل اول: مقدمه یا کلیات تحقیق

شما دانشجویان مقطع دکتری در فصل اول رساله دکتری باید به بیان مسئله پژوهش و ضرورت انجام دادن پروژه و اهداف آن بپردازید، چالش‌ها، کمی و کاستی‌ها و ابهامات فعلی در این موضوع را تشریح و پرسش‌های کلیدی و مهم تحقیق را مطرح کنید. بهتر است پس از شرح چرایی انجام دادن پژوهش، کاربران احتمالی نتایج آن را نیز معرفی کنید. در توضیح اهداف پروژه، ابتدا هدف کلی را در یک جمله به طور واضح بیان کنید و سپس اهداف جزئی، اختصاصی و کاربردی را مطرح کنید. توضیح واژه‌های کلیدی و تخصصی پژوهش را فراموش نکنید و آنها را واضح و شفاف تعریف کنید تا برداشت مشترک و صحیحی از مفاهیم تحقیق در مخاطبان حاصل شود. بیان محدودیت‌های مطالعات و تحقیقاتتان، از مباحث دیگر این فصل است. در انتهای فصل می‌توانید چکیده‌ای از فصل و چگونگی تنظیم فصل‌های دیگر رساله را بنویسید.بخاطر داشته باشید که داشتن مقدمه‌ای جذاب در نگارش رساله دکتری گام موثری در تشویق خوانندگان برای مطالعه کامل رساله دارد، بنابراین برای نوشتن آن به اندازه کافی وقت و انرژی صرف کنید و از این موضوع به راحتی نگذرید.

فصل دوم: منابع و پیشینه تحقیق

به خاطر داشته باشید سابقه پژوهش و تحقیقات انجام‌شده درباره موضوع پژوهش مورد نظرتان در مسیر انجام رساله دکتری  خیلی موثر است و باید کامل و جامع به آنها بپردازید. بنابراین در این فصل مطالعات قبلی را به ترتیب زمانی بررسی و تاریخچه طرح این موضوع را بیان کنید. مقالات و کتاب های منتشرشده، مبانی نظری، نظریه‌های مرتبط و قابل بحث، فرضیه‌ها، مستندات و مدارک موجود در روند منطقی مطالعات را نیز مرور کنید. همچنین لازم است همه پژوهش‌های داخلی و خارجی را که در نوشتن رساله دکتری خود از آنها استفاده کرده‌اید، در اینجا نام ببرید. یادآوری می‌شود که برای درک بهتر خوانندگان تلاش کنید پیوستگی و انسجام مطالب را حفظ کنید. با توضیح ابهامات و کاستی‌ها در تحقیقات پیشین نیازهای فعلی رساله و موضوع خود را مشخص کنید و با بیان انگیزه‌تان از انتخاب موضوع رساله دکتری خود، معضلات و محدودیت‌ها را ذکر کنید و علت اینکه چرا این موضوع را برای رساله دکتری خود انتخاب کرده اید را بیان کنید و در پایان دستاوردهای احتمالی پژوهشتان را پیش‌بینی کنید. به شما توصیه می کنیم نوشتن خلاصه‌ای از مطالب ارائه‌شده در انتهای فصل دوم فراموش نکنید.

فصل سوم: مواد و روش انجام تحقیق

فصل سوم را به تشریح کامل روش مطالعات تان اختصاص دهید و از ابزارها و متدهایی که استفاده کرده‌اید، بنویسید. البته باید دلایل انتخاب این روشها و ابزارها و چگونگی استفاده از آنها را نیز بیان کنید. فراموش نکنید درباره جامعه آماری نمونه، محدوده مورد مطالعه، متغیرهای تحقیق با توضیح ماهیت‌شان از نظر کمی و کیفی و نقششان در فرایند پژوهش، چگونگی آزمونها و ارزیابیها، روش انتخاب، اندازه‌گیری و تجزیه و تحلیل داده‌ها و تکنیک‌های آماری توصیفی و تحلیلی یا تلفیقی و همچنین نرم‌افزارهای مورد استفاده در بخشهای مختلف تحقیق توضیح دهید. در پایان چکیده‌ای از این فصل را بنویسید.

فصل چهارم: بحث و نتایج تحقیق

در این فصل تمام یافته‌های تحقیقاتتان را ارائه کنید و تحلیل‌هایتان را درباره آنها با استفاده از جداول، تصاویر، اشکال، نقشه‌ها و نمودارهای مختلف توضیح دهید. آنالیز داده‌ها به صورت توصیفی یا استنباطی و مقایسه آن با سایر پژوهشها از مهمترین بخش‌های این فصل رساله است که باید دقیق و جامع به آنها بپردازید و نتایجشان را تفسیر و تشریح کنید. نوشتن خلاصه این فصل را در پایان آن فراموش نکنید.

فصل پنجم: نتیجه‌گیری و پیشنهادها

همانطور که از عنوان فصل مشخص است، این فصل مختص نتیجه‌گیری پژوهش شماست؛ نخست خلاصه تحقیق و چهار فصل پیشین را بنویسید، سپس با جمع‌بندی یافته‌های خود به نتیجه نهایی برسید؛ پیام پژوهش شما و دستاوردهای تحقیقاتتان را با خلاقیت و به شکلی جذاب و قابل درک در این بخش ارائه دهید. در این فصل باید درباره پذیرش یا رد فرضیه‌های تحقیق و سپس محدودیت‌های تحقیق نیز توضیح دهید. در نهایت، پیشنهادهایتان را در چارچوب نتایج به دست‌آمده برای انجام دادن پژوهش های آتی در روند تکمیل پروژه برای دانشجویان دیگر مطرح کنید تا کاربردی و مفید بودن تحقیقاتتان را کامل و ثابت کنید.

فهرست منابع رساله دکتری

پس از پایان متن رساله، منابع استفاده‌شده در پژوهش را به ترتیب حروف الفبا ذکر کنید. لازم به یادآوری است که منابع فارسی بر منابع انگلیسی مقدم‌ می باشند. برای معرفی منابع، نام و نام خانوادگی نویسنده یا نویسندگان، نام منبع، سال انتشار منبع، نام مجله منتشرکننده منبع، شماره جلد و صفحه آن را بنویسید.

کلام آخر

مسیر نوشتن رساله یک چالش بزرگ است که بسیاری از دانشجویان از آن استقبال نمی­ کنند. اما باید این را در نظر داشته باشید اگر تا این مرحله پیش آمده ­اید که حالا باید یک رساله تهیه کنید پس ارزش زمان گذاشتن و هزینه کردن را خواهد داشت. این پروژه را قدم به قدم طی کنید و هرجا به مشکلی خوردید مشاروه بگیرید تا بتوانید رساله خود را به بهترین شکل ارائه دهید. امیدواریم از مطالب این مقاله برای پیشبرد رساله خود به نحو احسن استفاده کنید و برای شما مفید واقع شود.